ر پیام هشدار زلزله جعلی نبود

ظهر روز چهارشنبه شانزدهم آذرماه امسال بود که پیامی تحت عنوان «هشدار زلزله» روی گوشی تلفن همراه برخی از شهروندان نقش بست و از آنان خواست که آرام باشند و پناهگاهی را در اطراف محل حضور خود پیدا کنند. پیام هشدار آمیزی که خیلی زود جعلی بودن یا به عبارتی نادرست بودن آن مشخص شد، اما اگر آن پیام جعلی نبود، امروز تهران در چه وضعیتی قرار داشت؟

به گزارش ایسنا، پس از ارسال پیام جعلی «هشدار زلزله» در ظهر روز چهارشنبه بود که عمده مسئولان مرتبط با موضوع بحران، نسبت به تکذیب آن اقدام کردند. پیامی که محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از نادرست بودن آن خبر داد و از مردم خواست که نگران نباشند، او گفته بود که امکان پیش‌بینی زلزله وجود ندارد. وزارت ارتباطات، شرکت همراه اول، پلیس فتا و … هم هرکدام توضیحاتی را در این خصوص منتشر کرده و همگی بر نادرست بودن این پیام تاکید کردند. “https://www.isna.ir/news/1401091610860/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF”>(درباره ماجرای هشدار زلزله بیشتر بخوانید.)

در نهایت نیز موضوع با دستور وزیر ارتباطات برای پیگیری موضوع و توضیحات سید مجید میر احمدی، معاون وزیر کشور به پایان رسید. میراحمدی گفته بود:‌«‌طبق تحقیقاتی که انجام دادیم که البته به زودی مسئولان مرتبط با آن هم اطلاعیه‌ای را صادر می‌کنند، تیم تحقیقاتی شبکه همراه اول در حال یک اقدام فنی بوده‌اند که برای شرایط بحرانی مانند سیل و زلزله بتوانند پیام هشداری را برای موارد و جاهایی که لازم است، ارسال کنند. این تیم در گروه فنی خودشان در حال آماده کردن این موارد بودند که می‌خواستند به صورت آزمایشی در گروه خودشان این پیام را ارسال کنند که بر اثر یک غفلت فنی برای یک تعدادی از شهروندان‌مان نیز این پیام ارسال می‌شود. بنابراین نه مساله هک مطرح است و نه مساله خاص امنیتی بوده است، بلکه یک اشتباه فنی بوده که در اطلاعیه‌ای که صادر می‌کنند، آن را توضیح می‌دهند. قطعا اشتباه بدی بوده و این موضوع هم از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط در حال پیگیری است.»

با توضیحات ارائه شده از سوی مسئولان گرچه نگرانی پیش آمده برای برخی از شهروندان در خصوص وقوع زلزله در تهران از بین رفت، اما موضوع مهم‌تر نگرانی و صدالبته آمادگی دائمی است که شهروندان باید برای مقابله با پدیده‌هایی چون سیل و زلزله داشته باشند. بیاید تصور کنیم که آن پیام «هشدار زلزله» که مشخص شد غفلتی فنی منجر به ارسال انبوهش شد، جعلی نبود و آن زلزله پیش‌بینی شده، در تهران رخ می‌داد؛ امروز پایتخت چه وضعیتی داشت و شهروندان و مسئولان هرکدام چقدر برای مواجهه و مقابله با چنین حادثه‌ای آمادگی داشتند؟‌ این پرسشی است که از مسئولان مربوطه پرسیده‌ایم.

مهدی ولیپور، رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر در گفت‌وگو با ایسنا به این پرسش پاسخ داده که اگر پیام هشدار زلزله در تهران جعلی نبود، مردم در آن لحظه باید چه کاری انجام می‌دادند. او گفت:‌ حتما می‌دانید که تاکنون امکان اینکه زمان و محل دقیق وقوع زلزله پیش‌بینی شود، وجود ندارد. اما اگر فرض کنیم که آن پیام جعلی نبود و شهروندان در معرض یک زلزله قرار می‌گرفتند، طبیعتا اولین اقدام این بود که جان خود را حفظ کنند. در این حین مردم باید در نزدیک‌ترین مکانی که از قبل ایمن بودن آن را مورد ارزیابی و شناسایی قرارداده‌اند، قرار می‌گرفتند، مثلا سه کنج دیوار محل مناسبی برای پناه گرفتن است. دقیقا باید مطابق همان آموزش‌هایی که در مدرسه و دانشگاه و … به افراد ارائه می‌شود، عمل کرد.

وی ادامه داد: گرچه با اعلام جعلی بودن پیام هشدار زلزله تا حد زیادی از نگرانی شهروندان کاسته شد، اما واقعیت این است که همواره باید آماده وقوع یک زلزله باشیم و در این شرایط سوال اینجاست که برای وقوع زلزله چه‌ کرده‌ایم؟ لازم است که شهروندان قبل از وقوع زلزله یکسری اقدامات را در دستورکار خود قراردهند. یکی از این موارد همانطور که گفتم شناسایی نقاط امن در خانه و محل کار است. موضوع دیگر نگهداری از مدارک هویتی و اموال گران‌بها و … در یک مکان مشخص و محکم است. همچنین لازم است که شهروندان کوله پشتی شامل یک رادیو، چادر مسافرتی، بسته غذایی فاسدنشدنی، جعبه کمک‌های اولیه و مواردی نظیر آن را تهیه کرده و در محلی امن و قابل دسترس در منازل خود قراردهند که پس از وقوع حادثه امکان دسترسی به آن برایشان فراهم باشد.

رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر با بیان اینکه در حین وقوع زلزله و لرزه، خروج از منزل و به خصوص منازل آپارتمانی کار درستی نیست، گفت: باید همانطور که گفتم در محلی امن پناه‌گیری انجام شود و پس از پایان زلزله نسبت به خروج از محل اقدام شود. پس از آن هم لازم است که شهروندان یکسری نکات را مورد توجه قرار دهند. اول اینکه اگر زلزله خرابی و تخریب به بار آورده از حضور در زیر سازه‌های مسقف و در حال ریزش پرهیز کرده و خونسردی خود را حفظ کنند. اگر هم زلزله تخریبی در پی نداشته که بهتر است شهروندان ساعاتی را بیرون از خانه سپری کنند، اما معنای آن هجوم به پمپ‌های بنزین یا ایجاد ترافیک سنگین در مسیرها و به خصوص راه‌های اضطراری نیست.

ولیپور در پاسخ به این پرسش که اگر زلزله‌ای در تهران رخ دهد، توان سازمان امدادونجات برای امدادرسانی چقدر است، گفت: هلال احمر باید بتواند که تجهیزات و امکانات برای پذیرش ۱۰ درصد از خانواده‌های ساکن در کل استان‌ تهران را داشته باشد و تحقق این موضوع نیازمند اعتبار ۹۰ هزار میلیارد تومانی است که قطعا در کوتاه مدت انجام نخواهد شد. نیازهای ما از شارژ انبارهای امدادی تا تجهیز پایگاه‌ها و تجهیزات لجستیکی و منابع انسانی را شامل می‌شود و ما باید از تمام این موارد برخودار شویم، البته در سال‌های اخیر اقدامات خوبی هم انجام شده اما به‌هرحال یکسری نیازها نیز وجود دارد که در بازه زمانی کوتاه مدت قابل انجام نیست.

وی ادامه داد:‌ البته در حوادث بزرگ مانند زلزله احتمالی در تهران، صرفا هلال احمر متولی نخواهد بود و دیگر دستگاه‌ها و بخش‌ها نیز امکانات خود را به میان خواهند آورد. مثلا حوزه نظامی از جمله حوزه‌هایی است که پیش‌بینی شده در هنگام حواث و بحران‌ها وارد عمل شده و به دستگاه‌های امدادی کمک کند. اما به طورکلی باید بگویم که به امکانات و اعتبارات بیشتری نیاز داریم.

رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر در پاسح به این پرسش که به نظرش آمادگی مردم چقدر برای مواجهه با زلزله احتمالی افزایش داشته نیز گفت: تا حد کمی دانش و آمادگی مردم برای مواجهه با حوادثی مانند زلزله و سیل افزایش پیدا کرده اما نمی‌توان گفت که آمادگی مردم افزایش چشمگیری داشته است، البته جمعیت هلال احمر در سطح مدارس و دانشگاه‌ها آموزش‌هایی را ارائه کرده است، اما ما نیاز داریم که این آموزش‌ها نه فقط در محیط‌های آموزشی بلکه برای همه برگزار شده و دائما هم تمرین و تکرار شود. مثلا در ژاپن اینگونه است که مردم هر چند وقت یکبار در مانورهایی آنچه را که برای مقابله با زلزله آموزش دیده‌اند تمرین می‌کنند.

پرسشی که از رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر طرح کرده بودیم، از نژاد جهانی، معاون فنی و هماهنگی بازسازی و بازتوانی سازمان مدیریت بحران کشور نیز پرسیدیم و از او خواستیم تا به عنوان یکی از مدیران ارشد سازمان مدیریت بحران کشور پاسخ دهد که اگر آن پیامک جعلی نبود، امروز در تهران چه اتفاقی رخ داده و در لحظه دریافت آن پیام چه کاری باید انجام می‌شد. جهانی در گفت‌وگو با ایسنا گفت:‌ مهم‌ترین مساله و مهم‌ترین کلید واژه در مدیریت بحران بحث آموزش است. این پرسش شما برای این مطرح شده که ما در بسیاری از حوزه‌ها به موضوع آموزش توجهی نداشتیم و طبیعی است که وقتی آموزشی نبوده یا آنچه که آموزش داده شده مورد تکرار و تمرین قرار نگیرد، پرسش چه باید کرد مطرح می‌شود. اتفاقا آنچه که در چند زلزله اخیر نیز رخ داد همین موضوع را به خوبی نشان می‌دهد.

جهانی ادامه داد:‌ به عنوان مثال در زلزله خوی گرچه سازه‌ها نیز آسیب دیدند، اما اینکه سازه‌ای صددرصد تخریب شود و ریزش کند، وجود نداشت، اما حدود ۱۳۰۰ نفر مصدوم شدند. خوب است بدانید که عمده این افراد نه به دلیل مستقیم وقوع زلزله بلکه به دلیل ثانویه و در حین فرار دچار آسیب‌دیدگی شدند. این نشان می‌دهد که آموزش کافی وجود ندارد و ما هنوز در سنین و سطوح مختلف به آموزش نیاز داریم.

وی درباره اقداماتی که مردم باید انجام دهند، گفت: اگر بر فرض همین حالا زلزله رخ دهد، قطعا بهترین کار پناه‌گرفتن است. باید در نقطه‌ای امن پناه بگیریم. اما حالا که زلزله رخ نداده هم باید یکسری کارها را انجام دهیم، از ارتقا ایمنی ساخت و ساز تا آموزش و … . این‌ها مواردی است که باید جدی گرفته شود. ما باید به سمت افزایش مهارت برای مقابله با زلزله برویم. اینکه برخی مردم ندانند که اگر همین حالا زلزله آمد، باید در سه کنج دیوار، زیر میز و در محل‌هایی که اجسام آویز و دارای احتمال سقوط در آن وجود ندارد، پناه بگیرند، چیز خوبی نیست و حتما باید آنقدری این موارد به آنان آموزش داده شود تا اگر حادثه‌ای هم رخ داد به دلیل استرس از ذهن خارج نشود.

معاون فنی و هماهنگی بازسازی و بازتوانی سازمان مدیریت بحران کشور اضافه کرد: ببینید در صورت وقوع زلزله بروز خسارت اجتناب ناپذیر است، اما ما باید میزان خسارت و به خصوص خسارات جانی را کم کنیم. نحوه ساخت و ساز و رعایت الزامات فنی، رعایت حریم گسل‌ها و قوانین مربوط به ساخت و ساز در نزدیکی گسل‌ها، توجه به ساختمان‌های عمومی و خصوصی، ارتقا مقاومت زیرساخت‌ها، شبکه معابر، برج‌ها و … همگی مهم است و باید نسبت به آن حساس باشیم. متاسفانه در برخی از محلات ما برج‌هایی ساخته شده که شبکه معابر آن محدوده حتی پاسخگوی خروج اضطراری ساکنان آن برج نیست و باید به تمام این موارد توجه ویژه شود.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره مدل ارسال پیام هشدار زلزله در روز چهارشنبه نیز گفت:‌ واقعیت این است که در حال حاضر امکان پیش‌بینی زمان و محل دقیق وقوع زلزله وجود ندارد. گرچه سامانه‌های لرزه‌نگاری وجود دارد، اما کارکرد این سامانه‌ها نیز پیش‌بینی زلزله نیست، بلکه با نصب حسگرهای آن در اطراف گسل‌ها اگر حرکتی در گسل‌ها ایجاد شود، موضوع چند ثانیه‌ای زودتر اطلاع داده خواهد شد.

جهانی در عین حال به پیشرفت‌های انجام شده نیز اشاره کرد و گفت:‌بعد از فرمان مقام معظم ‌رهبری درپی زلزله بم که منجر به تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور شد، ما شاهد آن بودیم که در قوانین و مقررات نیز بازنگری‌های خوبی انجام شد و از آن زمان به بعد کیفیت ساخت و ساز به نسبت قبل بهتر شد. همچنین ما آزمایشگاه‌های مهندسی زلزله بسیار پیشرفته‌ای داریم که می‌توانم بگویم جزو برترین‌های دنیاست. اما حالا لازم داریم که این دانش و اقدامات بخشی را به شکل یک فرآیند منسجم اجرا کنیم.

معاون فنی و هماهنگی بازسازی و بازتوانی سازمان مدیریت بحران کشور درباره اینکه میزان آمادگی مردم در برابر حوادثی مانند زلزله نیز گفت: در مقایسه با سال‌های قبلا قطعا آمادگی مردم افزایش داشته است، اما همانطور که گفتم به تکرار آموزش‌ها نیازداریم. برای آمادگی کامل راه طولانی در پیش داریم و اصلاح فرآیندها و رسیدن به یک فرآیند منسجم به خصوص برای مقابله با حادثه‌ای مانند زلزله زمان‌بر است.

سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران نیز به این پرسش که اگر پیام هشدار زلزله واقعی بود، چه باید می‌کردیم، پاسخ داده است، او به ایسنا گفت: در میان بلایای طبیعی که در کشورمان رخ داده، زلزله مهیب‌ترین و پرتلفات‌ترین حادثه بوده است، اما باید توجه داشته‌باشیم که بلای طبیعی فقط زلزله نیست، آتشفشان‌ها، طوفان‌های سهمگین،  سیل و باران های سیل آسا، آتش سوزی‌های گسترده در جنگل‌ها و منابع طبیعی، رانش زمین و… نیز جزو بلایای طبیعی است که باید در برابر آن آمادگی داشته باشیم. واقعیت این است که در صورتی که آمادگی لازم برای کنترل خسارات و آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی و حتی غیرطبیعی وجود نداشته باشد، امکان تبدیل آن به بحران وجود دارد، حالا اینکه باید چه می‌کردیم روشن است، باید آمادگی لازم برای مقابله با زلزله را از قبل کسب می‌کردیم تا اگر زلزله آمد، غافلگیر نشویم. حالا هم دیر نشده و تصور کنیم که مثلا علم پیش‌بینی زلزله به روز شده و گفته‌اند که یک ماه دیگر بناست زلزله بیاید، پس بهتر است همین امروز یاد بگیریم که چه کار باید انجام دهیم.

وی درباره کارها و اقداماتی که هنگام وقوع زلزله باید انجام شود، نیز گفت: نکاتی که در مورد مواجهه با زلزله وجود دارد، بارها گفته شده و به عبارتی بسیار ساده است، اما کسی به آن توجه نمی‌کند. تجربه نشان داده که بهترین راه برای جلوگیری از خسارات و تلفات بیشتر، پیشگیری در کنار آموزش های موثر، جدید و دائمی است. البته نباید از مسئولیت دستگاه‌ها، نهادها و مسئولان دولتی و غیر دولتی در فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب هم صرف نظر کرد. اما مقوله آموزش موثرترین راه برای کاهش خسارات حوادث نظیر زلزله است. در این زمینه، نهادهای آموزشی به‌ویژه آموزش و پرورش و همچنین رسانه ها نقش بسیار مهمی دارند.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با بیان اینکه اقدامات مربوط به زلزله به سه دسته پیش، حین و پس از زلزله تقسیم می‌شود، گفـت:  فراگیری این نکات، تکرار آموزش‌ها و به کارگیری آن ها در موقع خطر، می تواند بسیار موثر باشد. برای پیش از وقوع زلزله واقعیت این است که همواره باید برای وقوع آن آماده بوده و برایش برنامه‌ریزی کنیم، به همین دلیل نیز لازم است که  در هنگام خرید یا اجاره ساختمان، دفتر کار و…  مطمئن شویم که آن ساختمان بر اساس اصول ایمنی و مهندسی ساخته شده و مقاومت لازم را دارد. همچنین  درصورت لزوم، می‌توان با اخذ مجوزات لازم و مشاوره مهندسان خبره، نسبت به مقاوم سازی بناها اقدام کرد.

ملکی به اقدامات ضروری در هنگام بروز زلزله اشاره کرد و گفت:، این آموزش‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است و حتما باید مورد توجه قرار بگیرد. در همین راستا شهروندان باید توجه داشته باشند که اگر هنگام وقوع زلزله داخل ساختمان باشند، تنها چند ثانیه فرصت دارند که به محل امن بروند. پس حتما خونسردی خود را حفظ کنند. در چنین مواقعی موفقیت با کسانی است ک از قبل نقاط امن مکان خود را شناسایی کرده باشند. اگر میز محکم و مقاومی در محل هست، به زیر آن رفته و با یک دست پایه میز را گرفته و با دست دیگر از سر و گردن خود محافظت کنیم. دویدن به سمت راه پله و استفاده از آسانسور اشتباه بزرگی است که باید از آن پرهیز شود.  همچنین نباید در مجاورت پنجره ها، درها و کمدهای شیشه دار قرار گرفت.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با تاکید بر اینکه نباید در کنار قفسه ها و اجسام سنگین مانند مجسمه ها و کمدها که احتمال سقوط دارند، قرار گرفت، گفت: اگر مکان مناسبی برای پناه گرفتن نبود، بهترین مکان قرارگرفتن درمقابل ستون های دیوار یا سه کُنج دیوار یا هر فضایی که از سر و گردن محافظت کند، است و در نهایت  اگر چیزی در دسترس نبود، با دست های خود می‌توان این کار را انجام داد، فراموش نکنید که عمده قربانیان زلزله به دلیل وارد شدن ضربه به سر و صورتشان جان خود را از داده‌اند.

وی با بیان اینکه راهروهای داخل منزل یا محل کار، سرویس های بهداشتی و نقاط کم عرض که فاصله دیوارهایش کم است مکان مناسبی برای پناه گرفتن، است، گفت:‌ با صحبت کردن با سایر افراد می‌توان آنان را به آرامش دعوت کرده و به مکان امن راهنمایی کنیم. همچنین اگر در مکانی بودیم  که اطلاعاتی از نقاط آنجا نداشتیم، می‌توان  در حاشیه کناری اجسام بزرگ مانند مبل و اوپن آشپزخانه برای پناه گرفتن استفاده کرد. البته داخل  آشپزخانه به دلیل وجود اجسام سنگین و نامتعادل مانند یخچال، جای مناسبی برای پناه گرفتن نیست. دویدن بدون هدف در محیط امری بسیار اشتباه است.

ملکی ادامه داد: کودکان را فراموش نکنید، آنها را در آغوش گرفته و با بدن از آنان محافظت کنیم. اگر در اماکن تجمعی نظیر باشگاه ها، سینماها، فروشگاه ها و… بودیم لازم است از هجوم به سمت در خروجی خودداری کرده و سریعاً خود را به کنار دیوارها و ستون ها رسانده و از سر و گردن خود محافظت کنیم. ‌در بیرون از ساختمان نیز لازم است که  به سوی نزدیک‌ترین فضای باز حرکت کنیم و از حضور در کنار درختان قدیمی، ستون‌ها و پل‌ها، سازه‌ها و ساختمان‌های بلند و به‌ویژه ساختمان‌های درحال ساخت و ساختمان‌های شیشه ای پرهیز کنیم. قرارگرفتن در کنار دکل ها و تیرهای برق یا زیر کابل ها نیز ممنوع است.

بیشتر بخوانید:

“https://www.isna.ir/news/1400100502633/%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF”>مولود روز مرگ

“https://www.isna.ir/news/98100503612/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86″>پیام زلزله از بم به تهران

“https://www.isna.ir/news/93100301251/%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%85-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C%D9%85″>درس‌هایی که از زلزله بم نگرفتیم

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در مورد شرایط رانندگی در هنگام وقوع زلزله نیز گفت: اگر داخل خودرو بودیم باید  به آهستگی خودرو را به کنار و محلی امن  هدایت کرده و دور از نقاط خطرناک متوقف کنیم و تا پایان لرزش، از خودرو پیاده نشویم. توقف روی پل‌ها و زیر پل‌ها نیز ممنوع است.

ملکی در مورد اقداماتی که پس از بروز زلزله باید انجام شودنیز گفت: حفظ آرامش بسیار مهم است و بنابراین باید همواره آن را مدنظر قرار دهیم. اگر داخل ساختمان بودیم  زمانی که لزرش‌ها به پایان رسید باید کیف زلزله خود را برداشته و به سرعت و البته با احتیاط از ساختمان خارج شویم. اگر ساختمان تخریب هم نشده باشد، لازم است که تا چندساعت بیرون از ساختمان باشیم.

وی این پرسش را از رسانه ها نیز مطرح کرد و گفت: من می‌خواهم بدانم که اگر آن پیام هشداری واقعی بود، رسانه‌ها چه می‌کردند؟ متاسفانه برخی از رسانه‌ها اقدام به درج اخبار نادرست کرده یا اطلاعاتی را از افراد غیر مرتبط دریافت می‌کنند و همین موضوع باعث بی‌اعتمادی مردم می‌شود. من تجربیاتی از این دست را حادثه ریزش ساختمان پلاسکو، آتش‌سوزی ساختمان برق حرارتی، ریزش متروپل و … داشتیم. خوشبختانه باید بگویم که ایسنا جزو رسانه‌های بوده که در این زمینه حرفه‌ای عمل کرده است.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد: من از رسانه‌ها می‌خواهم که در هنگام وقوع حوادث طبیعی اخبار را از مراجع رسمی و مرتبط دریافت کنند. در هنگام حادثه و بحران یک سخنگوی بحران در محل حضور دارد یا سازمان مدیریت بحران و … متولی می‌شود و اخبار را منتشر می‌کند. انتشار اخبار نادرست و نگران کننده از قول منابع آگاه و بی‌نام نشان اتفاقی است که در هنگام بحران و حوادثی مانند زلزله نباید انجام شود.

منبع خبر: خبر گزاری ایسنا