یک شرمندگی در آستانه روز پرستار

کمبود نیرو، قراردادهای شرکتی و موقت، شیفت‌های کار طولانی، دستمزد کم و نابرابری مزدی و البته انتظاری ۱۵ ساله برای اجرای یک قانون و بهبود اوضاع، نقطه مشترک زندگی شغلی و حرفه‌ای پرستاران در چندین سال اخیر است…

به گزارش ایسنا، به اذعان مسوولان، «پرستاری» قلب نظام سلامت است و پرستاران در کرونا و هوای آلوده و نوروز و تعطیل و غیرتعطیل کار می‌کنند و تنها گروهی هستند که از ۲۴ ساعت شبانه روز ۱۶ ساعت مستقلا بیمارستان‌ها را اداره می‌کنند و به نوعی ۱۶ ساعت سرنوشت مردم در بیمارستان‌ در دست پرستاران رقم می‌خورد و البته این درحالی است که خدمات پرستاری لحظه‌ای متوقف نمی‌شود و ۲۴ ساعته درحال خدمت‌رسانی هستند.

اکنون بالغ بر ۲۰۰ دانشکده پرستاری در کشور داریم و از مقطع دانشجویی تا بازنشستگی حدود ۲۵۰ هزار پرستار در کشور داریم که به اذعان سازمان نظام پرستاری، حدود۵۰ هزار نفر از آنها دانشجو، ۱۴۰ هزار نفر شاغل در مجموعه بیمارستان‌های وازارت بهداشت، حدود  ۳۰ هزار نفر در بخش خصوصی، تامین اجتماعی، بیمارستان‌های نیروهای مسلح و حدود ۲۰ هزار نفر هم بازنشسته یا در حال ارائه خدمت در مراکز مراقبت در منزل (هوم‌کر) هستند.

همچنین بر اساس بررسی‌های انجام شده و استاندارد کشورمان، باید ۲.۵ نفر نیرو از گروه پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی در هر ۲۴ ساعت داشته باشیم که این گروه پرستاری شامل بهیاران، فوریت‌های پزشکی، کارشناسان هوشبری و اتاق عمل و پرستاران و … است؛ ۱.۸ نفر از این نیروها باید نیروی دانشگاهی و ۰.۷ نفر نیز باید نیروی غیردانشگاهی باشند اما این عدد الان کلا ۰.۸ نفر به ازای هر تخت بیمارستانی است و نشان‌دهنده کمبود شدید نیروی انسانی پرستاری در مراکز درمانی و فشار کاری مضاعف برای پرستاران فعال است؛ به طوری که مسوولان سازمان نظام پرستاری از کمبود حدود ۱۰۰ هزار پرستار در کشور خبر می‌دهند.

در این میان، کرونا هم طی حدود دو سال و نیم گذشته فضایی ایجاد کرد که در مقاطعی و به قول برخی‌ها یک شِبه قیامت بود؛ در پاندمی کرونا و در شرایطی که شعار «در خانه بمانیم» سر داده می‌شد و در بسیاری از مشاغل دورکاری برقرار شد، اما کار جامعه پرستاری تعطیل نشد و همچون سایر گروه‌های پزشکی رسالت خود را در حادترین شرایط کرونایی انجام داد. بر همین اساس و بنابر اعلام سازمان نظام پرستاری در ایام کرونا حدود ۸۰۰۰ پرستار دچار آسیب‌ها و معلولیت‌های ناشی از کووید شدند و متاسفانه تعداد شهدای پرستاری ایام کرونا نیز ۱۵۰ نفر است.

به دنبال همین مجاهدت‌ها و خلق حماسه‌های پرتکرار در دوران کرونا بود که لزوم تحقق مطالبه چندین ساله پرستاران یعنی «قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری» مکررا مطرح شد و مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید داشتند؛ به طوری که ایشان چندین مرتبه در دیدارهایشان با پرستاران حداقل طی دو سال گذشته بر لزوم اجرای قانون و البته تکریم پرستاران تاکید کردند. همچنین رهبر انقلاب در یکی از دیدارهایشان با پرستاران با تأکید بر مراقبت روحی و جسمی از پرستاران، خاطرنشان کردند: «مسائل پرستاران به‌ویژه بانوان پرستار همچون حوصله، نشاط کاری و پاسخگویی به نیازهای خانوادگی آنان باید مورد توجه و اهتمام قرار گیرد و مشکلات آنها به طور جدی رسیدگی و عدالت در مورد پرستاران رعایت شود.» ایشان همچنین در دیداری دیگر با پرستاران در سال“https://www.isna.ir/news/99093022983/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7″> ۱۳۹۹ با تاکید بر آنکه پرستاران ما کار بزرگی در دوران کرونا انجام دادند، اعلام کردند که«من شما پرستاران را دعا خواهم کرد، قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری مدت ها قبل تصویب شده که به سود پرستاران است ولی اجرا نشده و باید اجرا شود.»

به این ترتیب و به دنبال دستور مقام معظم رهبری، جلسات مربوطه برای اجرای قانون چندین ساله مصوب مجلس، با حضور ذینفعان آن از جمله سازمان نظام پرستاری وشورای عالی بیمه در دولت‌های دوازدهم و سیزدهم برگزار و در جهت چگونگی تامین بار مالی و نحوه اجرا تصمیم‌گیری و نهایتا «آیین نامه اجرایی تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری» تصویب شد.

به اذعان رییس کل سازمان نظام پرستاری، سه دستورالعمل باید در راستای اجرای آیین‌نامه انجام می‌شد؛ آیین نامه ثبت خدمات پرستاری در HIS بیمارستانی، آیین نامه رسیدگی به اسناد برای ممیزی‌های بیمه‌ای و آیین نامه بازتوزیع که هر سه آنها نوشته و گفته شد که به شکل آزمایشی در چند بیمارستان اجرایی شود.

به این ترتیب پس از گذشت ۱۵ سال از تصویب قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در مجلس؛ تیر ماه امسال این قانون جهت اجرا ابلاغ شد و بودجه حدود ۵۰۰۰ میلیارد تومانی هم بابت آن در نظر گرفته شد. در مجموع اکنون آیین‌نامه‌ها مشخص است و برای اولین بار در تاریخ پرستاری کشور، ضریب K و ارزش نسبی خدمات پرستاری تعریف شد که برابر با سایر گروه‌های پروانه‌دار یا پزشکان غیر عضو هیئت علمی است. در همین راستا هم سازمان نظام پرستاری اعلام کرد که «مراقبت‌های پرستاری تا قبل از یکپارچه شدن، به اسم مراقبت‌های پرستاری مشروعیتی نداشت و با اقدامات صورت گرفته، به این فعل مراقبت پرستاری مشروعیت بخشیده شد.»

در نهایت نیز مسوولان مربوطه اعلام کردند که از آخر شهریور امسال پرداختی‌های ناشی از تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری انجام می‌شود و البته تاکید شد که اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری از اول دی ماه ۱۴۰۰ خواهد بود و باید معوقه آن پرداخت شود.  

ذکر این نکته نیز لازم است که شکاف درآمدی زیاد پرستاران و پزشکان یکی از انتقاداتی است که سال‌هاست مطرح می‌شود و نسبت به آن انتقادات زیادی وجود دارد؛ موضوعی که گفته می‌شود با اجرای کامل قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، هرچند که نمی‌توان ادعا داشت تبعیض کلا رفع شود اما راهی برای رسیدن به رفع تبعیض تعریف شده است که در آینده نتایجش مشخص می‌شود. در همین راستا مسوولان سازمان نظام پرستاری معتقدند «تا زمانی که نظام پرداخت به پزشکان فی‌فور سرویس است این شکاف مطلقا برطرف شدنی نیست. با اجرای این قانون نیز این اختلاف درآمدی کمتر می‌شود اما برطرف نخواهد شد.»

در مجموع علیرغم قول و قرار مسوولان مبنی بر اعمال قانون تعرفه گذاری از شهریورماه امسال و همچنین دستورات رییس جمهور در این باره (به اذعان سازمان نظام پرستاری – بیش از ۲۲ دستور)، اما این وعده‌ها نیز در موعد مقرر محقق نشده؛ به طوری که گفته می‌شود مبالغی ناچیز و البته بر مبنای سلایق شخصی به تعدادی از پرستاران به صورت علی‌الحساب و در هفته چهارم آبان‌ماه، پرداخت شده و حتی میزان دریافتی در شهرستان‌های مختلف نیز بسیار متفاوت است و همین موضوع سبب گله‌مندی در آستانه روز پرستار شده و به این ترتیب اجرای «صحیح تعرفه گذاری خدمات پرستاری طبق قانون» به عنوان مطالبه جدی پرستاران در آستانه روز پرستار امسال عنوان می‌شود.

حمیدرضا عزیزی _ معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری در این باره معتقد است که «در این امر مسئولین سازمان برنامه و بودجه شدیدا کم کاری می‌کنند و پرسنل وزارت بهداشت هم در این موضوع کم گذاشتند و به ایسنا می‌گوید: مسوولان مربوطه در عین حال روش‌های ناصحیحی  را اجرا کردند؛ حدود نیمی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور هم با این که همین بودجه کم به آنها تخصیص داده شده است اما پرداختی به پرستاران خود نداشتند و در آستانه روز پرستار این یک شرمندگی است.»

به اذعان مسوولان سازمان نظام پرستاری، ظاهرا هر چه از تهران و کلانشهرها دورتر می‌شویم، مبالغ پرداختی هم کمتر شده است؛ به گفته عزیزی «فرمولی که وزارت بهداشت برای پرداخت علی‌الحساب‌ها چیده است که کارانه‌های قبلی را ضرب در ۲.۲ کرده است سبب شده است که این شکاف پرداختی ضرب در ۲.۲ شده و حتی بیشتر شود. »

وی با تاکید بر آنکه هیچکس متوجه نشده که عدد ۲.۲ که وزارت بهداشت در محاسبات پرداخت‌های اخیر خود آورده، از کجا آمده است، می‌گوید: «اینکه یک مسئول وزارتی بیاید بگوید فلان مبلغ را ضرب در ضریب اشغال تخت کنید و عدد پرداخت را به دست آورید یعنی یک مبلغ حداقلی گوشت قربانی شود و نگذارند شیرینی قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری که از تاکیدات مقام معظم رهبری بوده است، به کام پرستاران بنشیند و این برای مملکت ما زیبنده نیست. »

معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری تاکید دارد که «با مشاهده این روند اعمال سلیقه در محاسبات پرداختی باید بگوییم که خود وزارت بهداشت به آیین‌نامه و دستورالعمل‌هایی که در هیئت دولت، ‌ شواری عالی بیمه، ‌سازمان برنامه و بودجه و… تدوین شده است، پایبند نبوده و رفتار سلیقه‌ای داشته است.»

وی می‌گوید: «پیشنهاد ما در سازمان نظام پرستاری این بود که اول علی‌الحساب ۸ ماه امسال به پرستاران پرداخت شود و کف پرداختی هم ۳ میلیون تومان باشد که نه سازمان برنامه و بودجه این مبلغ را تخصیص داد و نه وزارت بهداشت این بودجه مورد نیاز را از محل منابع خود تامین کرد. »

در مجموع طبق قانون، درآمد حاصل از ارزش نسبی بسته‌های خدمتی پرستاری و K پرستاری که به بیمارستان‌ها واریز می‌شود، باید طبق دستورالعمل بازتوزیع و پس از ثبت خدمات در HIS بیمارستان‌ها، به دست پرستاران برسد. همانطور که پیشتر هم گفته شد، دستورالعمل رسیدگی به اسناد نیز تدوین شده و ابزار دست بیمه‌ها است؛ یعنی بیمه بر اساس این دستورالعمل، باید خدمات پرستاران را پذیرش کند، حال سوال آن است که این پرداخت علی الحساب و فرمول محاسباتی وزارت بهداشت بر چه اساسی انجام شده است؟

در همین راستا محمد میرزابیگی – رییس کل سازمان نظام پرستاری می‌گوید: «در برخی بیمارستان‌ها خدمات پرستاران در سیستم HIS ثبت شده اما در برخی دیگر ثبت نشده است و به دلیل عدم ثبت خدمات، یک مبلغ به صورت علی‌الحساب به پرستاران پرداخت شد. این درحالیست که پیشنهاد سازمان نظام پرستاری آن بود که بر اساس میانگین کارانه‌ در بیمارستان‌هایی که تعرفه‌گذاری اجرا و خدمات ثبت شده، این پرداخت علی الحساب صورت گیرد، اما آنچه اتفاق افتاد این بود که کارانه قبلی پرستاران را ضرب در ۲.۲ کردند و به صورت علی‌الحساب پرداخت کردند که این مسئله باعث شد شکاف درآمدی پرستاران حتی بیشتر شود.»

وی همچنین با اذعان به اینکه در حال حاضر ردیف اعتباری تعرفه خدمات پرستاری مشخص شده و دیگر بعید است کسی بتواند از این بودجه در محل دیگری هزینه کند، می‌گوید: «تلاش ما این است که از بودجه ۱۴۰۲ وارد سرانه خدمات تشخیصی و درمانی بودجه شویم تا مراقبت‌های پرستاری وزن و جایگاه خود را داشته باشد.»

در پایان ذکر چند نکته دیگر نیز لازم است؛ در شرایطی که به اذعان مسوولان حوزه سلامت و نظام درمانی، کشور با کمبود حدود ۱۰۰هزار پرستار روبروست، در روزهای وحشت کرونا، حدود ۱۷ هزار نفر از پرستاران جوان، تمدید طرح دوران کرونا شدند و پای کار آمدند و قبول کردند با حقوق طرحی مجددا خدمت کنند و این در شرایطی است که بنابر اعلام معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری، در پیک پنجم کرونا موضوع کمبود نیرو تا حدی بود که از برخی استان‌ها و شهرستان‌ها گزارشاتی مبنی بر مدیریت ۲۵ بیمار توسط یک پرستار هم گزارش شد؛ این درحالی است که  بنابر اعلام مسوولان سازمان نظام پرستاری، با فروکش کردن موج کرونا حدود ۱۰ هزار نفر از پرستاران طرحی خانه نشین شدند؛ هرچند که وزارت بهداشت مکررا جهت بکارگیری آنها و لحاظ امتیازات ویژه در آزمون‌های استخدامی جدید قول داده است، اما شاید بهتر باشد این سوال را بپرسیم که چرا پرستارانی که بدون داشتن تعهد، در پیک‌های کرونا از جان مایه گذاشتند و خود را ثابت کردند، اکنون باید برای جذب در نظام سلامت معطل آزمون استخدامی بمانند؟ بنابراین اگر هر کدام از این افراد به کار بازنگردند به نوعی بداخلاقی است و این خطر وجود دارد که در بحران‌های مشابه، شاید دیگر انگیزه‌ای برای دفاع تمام قد نیروهای پرستاری باقی نماند.

در عین حال اعطای «فوق‌العاده خاص به پرستاران» از دیگر مسایل مورد پیگیری جامعه پرستاری در سال‌های گذشته بوده است. در همین راستا هم میرزابیگی تاکید دارد که «ضرورت پرداخت فوق‌العاده خاص به مدافعین سلامت و پرستاران امر مهمی است» و از دستگاه‌های مسئول می‌خواهد «همانگونه که به درستی برای افزایش حقوق کارگران و رتبه بندی معلمان و … اعتبار در نظر گرفته شد، برای این بخش هم بودجه در نظر بگیرند.»

کلام آخر…

منبع خبر: خبر گزاری ایسنا